"... و موضع الرسالة"؛ و جایگاه رسالت.

"و موضع الرسالة"؛ و جایگاه رسالت.

"موضع" اسم مکان است از مادۀ "وضع" (مثل مسجد از سجد) به معنای قرار دادن چیزی در محلی خاص است. بنابراین، موضع به معنای "محل قرار دادن" است.

رسالت یعنی چه؟ یعنی شخصی مامور انجام کاری می شود در حالیکه قدرت انجام آن کار را دارد.(یعنی خداوند نشده که پیامبری را برگزیند و آن پیامبر توانش را نداشته باشد و در کار وا بماند ؛اینچنین چیزی نداریم) . خداوند هر کس را مأمور به کاری می کند توان آن کار را او دارد وخداوند بهتر می داند که رسالتش را در کجا قرار دهد که هم توانش را دارد و هم طهارت و ظرفیتش را. البته ما در اینجا رسالت در مورد انسانها را بیان می کنیم نه رسالت در مورد موجودات دیگر. (در قرآن کریم رسالت الهی را به انسان و سایر موجودات نسبت می دهد. مانند: (أرسلنا السّماء) ، (أرسلنا علیهم الطوفان والجراد والقمّل والضفادع) ،( أرسلنا الریاح)،(فأرسلنا إلیها روحنا) و ...) .

معنای جایگاه رسالت

در اینجا بحث ما راجع به رسالت ، رسالت در مورد پیامبران است. رسالت یعنی انسانی دریافت وحی بکند ابلاغ بکند و در عین حال حفظ دین را هم بکند. یعنی دریافت وحی و ابلاغ آن، حفظ دین ، پاسداری و نگاهبانی از ره آورد وحی، تشریح و تبیین خطوط کلی مذهب و بیان حدود و ثغور آن (حد و مرز احکام را مشخص کردن) و اجرای احکام (همۀ چیزهایی که رسول می آورد باید قدرت اجرای آنها را هم داشته باشد).

 12 معصوم(ع) این رسالت را با مأموریت خاص بعهده داشتند(پیامبر اکرم(ص) دین را آورد و خطوط کلی آن را هم تبیین کرد و از دنیا رفت. پیامبراکرم(ص) در 23 سال احکام کلی را گفته ، 1400 سال است که ائمّه(ع) دارند آنرا باز می کنند و باطنش را به مردم نشان می دهند.)

مأموریت 12 امام(ع) مأموریت خاص و ویژه است و این رسالت را با مأموریت خاص بر عهده داشتند. 

فرق رسول و نبی

هرچند که در مسامحات عرفی نبی و رسول که در زبان فارسی هر دو را به پیامبر ، ترجمه می کنند به جای یکدیگر استعمال می شوند و برخی نیز گفته اند این دو تفاوتی با یکدیگر ندارند، لیکن روایت ذیل و بسیاری از روایات دیگر دلالت می کند که تفاوت بین آنها وجود دارد.

جناب ابوذر از پیغمبر اکرم(ص) پرسید: تعداد انبیا چند تاست؟ فرمود: 124 هزار نفر.

:چند نفر از آنها جزو رسولان هستند؟ فرمود: 313 نفر.

:اولین نبی کیست؟  فرمود: حضرت آدم(ع).

:آیا جزو رسولان هستند؟ فرمود: بله، خداوند او را به دست خود خلق کرد و از روح خویش در او دمید. سپس فرمود: یا اباذر چهار تا از انبیا سِریانی بودند که عبارتند از آدم،شیث،اُخنوخ ، که همان ادریس است و اولین کسی بود که با قلم نوشت و نوح. چهار تا از آنها عرب هستند: هود، صالح، شعیب، و نبیّ تو، یعنی محمّد(ص). اولین نبی از میان بنی اسرائیل موسی و آخرشان عیسی و ششصد پیامبر دیگر بودند.

:یا رسول الله! خدا چند کتاب نازل کرده است ؟ فرمود: 104 کتاب نازل کرده است. بر شیث ، پنجاه صحیفه، بر ادریس سی صحیفه ، بر ابراهیم بیست صحیفه نازل کرد و همچنین تورات، انجیل، زبور و قرآن را نازل کرده است.

در خصوص فرق نبی با رسول از این روایت فهمیده می شود که:

نبی از جهت مصداق عام تر از رسول است . وقتی 124 هزار نبی داریم و 313 رسول پس معلوم است رسولها درجات و رفعت بالاتری دارند و رسول از نظر مقام بالاتر است. هر رسولی حتماً نبی هم هست ولی هر نبی ، رسول نیست. کسی که به مقام رسالت میرسد اول به مقام نبوت میرسد و بعد به مقام رسالت.(نبوت مقدمه رسالت است).

 در قرآن کریم دربحث هایی که در مورد پیامبر است هر جا خداوند دستورات شخصی به پیامبر می دهد می گوید: "یا ایّها النّبی" ولی هر جا منظور ابلاغ متن وحی به دیگران است (بحث رسالت وسط می آید) می گوید: "یا ایها الرّسول".

این که تفاوت مفهومی دو واژۀ "نبی" و" رسول" چیست، نظرات متفاوتی ارائه شده است .یکی از مطالب مشهور در این خصوص اینست که انسان کامل هر وقت که پیام الهی(پیام وحی) را دریافت می کند نبی است و آنگاه که آنرا ابلاغ میکند رسول است.

از منظر قرآن فرق نبی و رسول چیست؟

نبی و رسول مأمور ابلاغ پیام الهی هستند ، لیکن رسول مأموریت ویژه ای در این جهت دارد و پیک مخصوص خداست. رسول کارش وسیعتر است(مثلاً یک نفر برای 100 نفر یا برای 1000 نفر مأمور یت دارد). ظرفیت رسول بالاتر است. موقع دریافت وحی مقام نبوت دارد و وقتی به مردم ابلاغ می کند می رود در مقام رسول. با توجه به اینکه نظرات متفاوتی وجود دارد در مجموع : رسول مأموریت ویژه و خاصی دارد و مقامش بالاتر است.

در روایتی آمده است که از امام باقر(ع) سوال شد: فرق بین رسول ، نبی و محدَّث چیست؟ فرمود:

رسول ، کسی است که جبرئیل بر او نازل می شود و او به صورت آشکارا جبرئیل را می بیند و با وی سخن می گوید. امّا نبی ، کسی است که فرشتۀ وحی را در خواب می بیند آن گونه که ابراهیم(ع) در خواب دیده بود(البته این را مثال زده در حالیکه حضرت ابراهیم(ع) به مقام امامت رسیده که از رسول بالاتر است) و پیامبر(ص) نیز از این خوابها می دید تا آنکه فرشتۀ وحی برای او رسالت آورد. وقتی که حضرت محمد(ص) بین نبوّت و رسالت جمع کرد، جبرئیل پیش او می آمد و رو در رو با او صحبت می کرد. امّا محدَّث کسی است که فرشته با او سخن می گوید و او سخن فرشته را می شنود ولی نه در بیداری آن را می بیند و نه در خواب.

منبع :ادب فنای مقربان-جلد اول- آیت الله جوادی آملی