غلظت و درشتی در گفتار و کردار

بعضی از انسانها درشت و نیش دار حرف می زنند. هر چه ادب مع الله انسان بیشتر باشد ادب سخن گفتن او بیشتر است. ادب و احترام را باید در برابر همه رعایت کرد. حضرت آیت الله حسن زاده آملی آنقدر ادب را رعایت می کنند که حتّی در مورد دشمنانشان هم رعایت می کنند. یعنی رعایت ادب برایشان ملکه شده است.

درشتی در کلام خبیث است و شوم. چه چیزی شوم است؟ چیزی که قبیح است، چون اثرات منفی و خرابی ، به دنبالش دارد و باعث نفرت مردم می شود و باعث اختلال در زندگی می گردد. خداوند به پیغمبر خود(ص) فرمود: "وَ لَو کُنتَ  فظّاً  غَلیظَ القَلبِ  لَا نفَضُّوا مِن حَولِک "؛ یعنی اگر شخص بدخو و سخت دل و بد اخلاقی بودی مردم از دورت پراکنده می شدند.  خداوند به حضرت موسی(ع) می فرماید : "وقتی نزد فرعون رفتی با زبان لیّن با او صحبت کن" (قولاً لیّنا) . چون معرفت ما زیاد نیست درشت و نیش دار حرف می زنیم. به هیچ کس نباید "تو" گفته شود حتّی به کودکان . به هر حال غلظت و درشتی در کلام ، خبیث است.

پس بر هر عاقلی واجب است که پرهیز کند از این صفت(درشت گویی) . "رفق و نرمی" ضدّ درشتی است.  با زبان نرم ، مار را از لانه خودش می شود بیرون کشید. با یک زبان نرم می شود مشکل را حل کرد.

گاهی یک عدّه از همسران جوان ، جلوی دیگران با هم دعوا می کنند که خیلی زشت است . حتّی اگر جایی مرد توهین کند، خانم نباید جوابش را بدهد در اینجا عزّت خانم بالا می رود. یک عدّه از خانم های جوان هم به محض ورود همسرشان به خانه، شروع به گله کردن و شکایت می کنند به مردی که خسته و گرسنه است، و یک جنگ و دعوای حسابی راه می اندازند(که خیلی غلط است). این کارها تبعات بدی به همراه دارد. هیچ جایی درشت گویی سبب درستی کار نمی شود و خراب کاری به همراه دارد.

اگر دنیا در نظرمان کوچک شود این جور مسائل هم کوچک می شود. ارزش دنیا به چیست؟ با اعمالمان باید به بچه ها یاد بدهیم که ارزش دنیا به چیست؟ اگر پدر و مادر درست باشند، مثل اصل و ریشه درخت که اگر درست باشد، میوه اش هم درست است. باید صبور باشیم و رفتار درست کنیم. اگر ریشۀ دین مان درست باشد بچه هایمان به اصل و ریشه شان بر می گردند و به کمال خودشان می رسند و کال نمی مانند. حضرت محمّد(ص) خیلی غصّۀ بندگان خدا را می خورد که هدایت شوند. خداوند به حضرت فرمود: " تو به آنها سیطره نداری و نمی توانی آنها را هدایت کنی، آنها باید خودشان بخواهند. من آنها را به اجبار نیاورده ام". ما هم باید با بچه هایمان با رفق و صبر رفتار کنیم. از سقراط نقل شده است: کسی که می خواهد یک کره اسب را تربیت کند سالها دوره و آموزش می بیند ولی ما انسانها نه. برای تربیت انسان که اشرف مخلوقات است ، نه کلاس هست و نه دوره ای خاص و مادران جوان هم بی تجربه اند. وای بحال بچه های اول ، تا مادر تجربه کسب کند حیف و میل می شود.

حضرت فرمودند: رفق و نرمی و مدارا را هیچ جا نگذارند مگر آنکه آنجا را زینت دهد و از هیچ جا برنداشتند مگر اینکه آنجا را معیوب کرد. خداوند مهربان و صاحب رفق است و دوست دارد کسی را که چنین باشد.  چون صفت و اسم خداوند، رفق است، خداوند حنّان است به خاطر همین باید متخلق شویم به این اسم خداوند یا به این صفت خداوند. همیشه باید این را در نظر داشته باشیم به ما که اینقدر گناه داریم خدا رزق و روزی به ما نمی دهد؟  رفق و مدارا نمی کند؟ گرفتاریهایمان را حل نمی کند؟ حل می کند ، ما هم باید همین کار را بکنیم، صبرمان را زیاد کنیم.

پیامبر(ص) می فرماید:" خداوند هر خانواده ای را دوست بدارد، رفق و همیاری به ایشان عطا میفرماید" . هر جا اختلاف و دشمنی باشد بدانید که آنجا بلاست.  و به هرکس خداوند بخواهد هدیه دهد محبّت بینشان برقرار می کند.

 اثرات رفق و نرمی:

·        خیر دنیا و آخرت در آن است.

·         جزو اخلاق نیکان است.

·    زینت است؛ امام سجّاد(ع): "اللهمَّ حَلِّنی بِحلیة الصّالحین" ؛ خدایا مرا زینت بده به زینت صالحان. زینت صالحان رفق و مدارا و نرمی است. مثل گردنبندی است که زینت صالحان است.

·         محبّت خداوند را به همراه دارد.

·        رفق و مدارا کردن مبارک است و برکت به همراه دارد.

·         رساننده به نتیجه است.

·        هدیه خداوند به کسی است که دوستش دارد.

·         عیش زندگانی را به همراه دارد.

به لطف خُلق توان کرد صید اهل نظر/ به بند و دام نگیرد مرغ دانا را

شرافت مدارا با مردم

مدارا کردن یعنی اینکه وقتی انسان از کسی بدی ببیند، ناراحت نشده و به روی خودش نیاورد(تغافل). مدارا کردن جزو ملکات اخلاقی است. پیامبر(ص): "پروردگار مرا امر کرد که با مردم مدارا کنم ، همچنانکه  امر کرد که واجبات خود را به جای آورم".  روزی یکی از مردان بادیه نشین نزد پیامبر(ص) آمد و پاهای کثیفش را روی شانه های مبارک پیامبر(ص) گذاشته و گفت اول پاهایم را مالش بده ، بعد ببینم چه می گویی؟ پیامبر(ص) با او به نرمی مدارا می کند و بعد او را به اسلام دعوت می کند و آن شخص ایمان می آورد.

اگر طهارت خیال داشته باشیم ، هیچ وقت از سخنان دیگران فکرهای بد نمی کنیم.  امام صادق(ع) میفرماید: برای ما زینت باشید ، نه باعث آبروریزی ما. (مثلاً مومنین باید آنقدر با نرمی و رفق رفتار کنند و در مسجد که مرکز نشر اسلام است کوچکترین اختلافی نباشد. اهل مسجد هم خود ما هستیم اگر اختلافی هست نشانگر اختلاف در بین خودمان است یعنی مسجد نشان می دهد که ما در محله و شهرمان چگونه هستیم، اگر خوب رفتار کرده باشیم باید روز به روز تعداد مسجدی ها زیاد شود.)

   منبع: معراج السعادة - مرحوم ملا احمد نراقی