شرح مختصر دعای مکارم الاخلاق امام سجاد (ع)- قسمت اول
دعای مکارم الاخلاق از امام سجاد علیه السلام می باشد .چون امام در شرایط خفقان زندگی می کردند ،بیشتر پیامشان را از طریق دعا به ما منتقل کرده اند .
درکلمه« مکارم الاخلاق» ،«مکارم یا مکرمه ، اسمی است که از ماده «کَرَم » گرفته شده است ،یا جمع مکرمه است به معنای کریمه .
کرم به معنای بخشش ونعمت دادن است
کریم اسمی است برای اخلاق ورفتار وافعال پسندیده ای که از انسان ظاهر می شود .
اخلاق جمع خلق است (به ضم خا) است که در علم اخلاق همان هیئت وشکل ثابت انسانی است که به آسانی و بدون تفکر باعث صدور افعال انسان می شود .
مکارم اخلاق :صفات نیکو وپسندیده ای است که بر اثر مداومت ومراقبه در نفس انسان مومن ریشه پیدا کرده ومنشأ بروز اعمال زیبا وشایسته از او می گردد
مکارم الاخلاق ،همان تزکیه نفس است .
اگر مراقبه ومداومت در اخلاق خوب نباشد ،طبق همان عادتی که داریم رفتار خواهیم کرد.
آغاز دعا باصلوات است ،
حضرت امیر می فرمایند:(اذا کانت لک الی الله سبحانه حاجة)=هرموقع که حاجت داری ومی خواهی به خداوند عرضه کنی (فبدأ بمسئلة الصلاة)=پس اول دعایت را با صلوات شروع کن .(علی رسوله صلی الله )=بر رسول او ،درود خدا براوباد (ثم سل حاجتک)= بعد از صلوات حاجتت را از خداوند بخواه (فإن الله اکرم )
=خداوند کریم تر است از این که ( من أن یسأل حاجتین ویقضی اهداهما ویمنع الاخری)=خداوند کریم تر ازاین است که وقتی دوتا حاجت از خدا داری ،یکی را که قطعا صلوات است را قبول کند ودیگری را قبول نکند .
دعای مکارم الاخلاق:
بسم الله الرحمن الرحیم -اللهم صل علی محمد وءاله -(وبلغ بإیمانی أکمل الایمان) خدایا ایمان من را به کاملترین ایمان برسان .
امام سجاد علیه السلام از اعتقادات شروع می کنند ،چون اگر اعتقادات درست نشود انسان نمی تواند وارد اخلاق خوب شود.
ایمان سه مرحله دارد :( الایمان معرفة بالقلب وٱلقول بلسان وٱلعمل بأرکان ).۱- استقرار در قلب ۲-اقرار به زبان ۳-عمل به ارکان وجوارح.
یعنی به زبان اقرار کند وقلبا هم معتقد باشد وبا اعضا وجوارح به آن عمل کند .
برای اینکه ایمان کامل شود ،ده مرحله دارد : ۱- معرفت ۲- اطاعت ۳ علم ۴- عمل به دستورات خداوند ۵- ورع ۶-- اجتهاد ۷- صبر ۸-یقین ۹-رضا ۱۰- تسلیم
باید به دین علم داشته باشیم تا ایمانمان کامل شود . آنهایی که به دین جاهلند کلی خرافات در اعتقادات شان دارند .باید به دین علم پیدا کنیم تا بدانیم خدا از ما چه می خواهد تا بعدا به دستوراتش عمل کند
ورع درجه بالای تقواست :۱- تمام درهای جوارحت را به حرام ببندی ۲- صدق مقاوله( راستگو باشی) ۳- صفای معامله ( در معامله کردن با مردم انصاف انصاف داشته باشد )۴-از شبهات دوری کند ۵-از نشست وبرخاست با اهل دنیا بر حذر باشد.
اجتهاد یعنی تلاش وکوشش کردن زیاد در راه فهم وعمل به دین . بدون اجتهاد نمی توان به ایمان رسید. (اجتهاد یعنی جان کندن در راه دین .)
انواع صبر : صبر در مصیبت ۲-صبر در معصیت ۳- صبر در طاعت
اگر انسان ادب مع الله داشته باشد برای مقدر خدا صبر می کند ولی برایش تلخ است . ولی موحد آن تلخی را حس نمی کند ،بلکه شیرینی حس می کند همان که حضرت زینب فرمود : ( ما رأیت الا جمیلا) .
یقین :علم ودانشی است که به وسیله استدلال وتفکر بدست می آیدو شبهه وشک را از بین می برد وبه دلیل ثباتی که دارد باعث آرامش وتمأنینه نفس می شود (الا بذکر الله تطمئن القلوب )
مقام رضا این است که با شرایطی که برایمان پیش آمده ،کنار بیاییم وراضی باشیم . در مقام تسلیم ، انسان می داند که خدا صلاحش را می خواهد وآن اتفاق وشرایط را با جان ودل می پذیرد وتسلیم است ولی قلبا دوست ندارد وراضی نیست ولی در مقام رضا با اینکه تسلیم هست خوشحال هم هست وبا کمال میل قبول می کند .
حدیث از امام رضا علیه السلام :(قال رسول الله صل الله علیه وآله : لا یجد رجل حلاوة الایمان فی قلبه )هیچ انسانی شیرینی ایمان را در قلبش حس نمی کند (حتی لا یبالی من أکل الدنیا ) تا اینکه برایش فرقی نکند چه کسی دنیا را برد وخورد . یعنی به دنیا بی رغبت باشد . امام صادق : شناختن شیرینی ایمان ، بردلهای شما حرام است مگر به دنیا بی رغبت شوید .
مردی از امام سجاد علیه السلام در مورد زهد (بی رغبتی به دنیا ) پرسید ،امام جواب دادند : زهد ده درجه است. ،بالاترین درجه زهد ،پست ترین درجه ورع است ،بالاترین درجه ورع ،پایین ترین درجه یقین است وبالاترین درجه یقین ،پایین ترین درجه رضاست. امام صادق : امام سجاد (ع) با دعای (وبلغ بایمانی اکمل الایمان ) از خدا میخواهد که ایمان او کامل شود وبه شیرینی ایمان برسد
منبع:کتاب شرح صحیفه سجادیه آیت الله فلسفی