معالجۀ غضب
اول آنکه اسباب غضب را باید ازبین ببریم ؛ باید بدانیم کسی که عصبانی می شود یک سری رذایل دیگر هم دارد مثل: فخر ، کبر ، عُجب ، غرور ، لجاج و مراء(مراء یعنی ایراد گرفتن از حرف کسی – اظهار نقص کردن در حرف دیگری و مسخره کردن دیگران) ، استهزا کردن ، حرص و دشمنی ، حب جاه و مال و دنیا. وقتی این صفات را ازبین ببریم می توانیم غضب را کنترل کنیم.
آدمی که اهل فخر فروشی است جایی که نمی تواند فخر کند و یا برخلاف غرورش است عصبانی می شود. جایی که عجب دارد اگر برخلاف عجبش حرف بزنند عصبانی می شود. آدمهای لجباز آدمهای عصبانی هستند چون می خواهند با همه لج کنند، عصبانی می شوند.
دوم آنکه برای معالجه غضب اخبار و روایاتی که در مذمّت غضب است را بخوانیم و بدانیم که با عصبانیت چقدر از خدا دور می شویم.
سوم آنکه اخبار و احادیثی را که در تایید کنترل غضب آمده بخوانیم و مدح و ثواب و فواید نگاهداشتن خود را از غضب، در نظر داشته باشیم. همچنانکه پیامبر اکرم(ص) می فرماید: "هر که غضب خود را از مردم باز دارد خداوند تبارک و تعالی نیز در روز قیامت عذاب خود را از او باز می دارد". و از حضرت امام صادق(ع) مروی است که" مردی از اهل بادیه به خدمت پیغمبر(ص) آمد و عرض کرد من مردی هستم بادیه نشین، مرا کلمه ای یاد ده که جامع خیر دنیا و آخرت باشد. آن حضرت فرمودند که هرگز غضب مکن. و سه مرتبه آن اعرابی عرض خود را اعاده کرد، حضرت همین جواب را فرمود". و نیز از آن بزرگوار روایت شده که"هر که غضب خود را باز دارد از کسی خدا عیوب او را می پوشاند". و از حضرت امام محمد باقر(ع) مروی است که" در تورات نوشته شده است که از جمله چیزهایی که خدا به موسی(ع) فرمود این بود که نگه دار غضب خودت را از کسی که من تو را صاحب اختیار او کرده ام، تا من هم غضب خودم را از تو نگه دارم(چون ما هم زیردست خداییم)".
چهارم آنکه فواید حلم را (که ضد غضب است) بداند و مدحی را که در این خصوص وارد شده در نظر داشته باشد. پس خود را خواهی نخواهی بر آن بدارد و حلم و بردباری را برخود ببندد و غضب و خشم را از خودش بروز ندهد اگر چه در دل خشمناک باشد. و اگر کسی مدتی چنین کند به تدریج عادت می شود و حسن خلق برای او حاصل می شود.
پنجم آنکه هر قول و فعلی که می خواهد از او سربزند اول فکر کند و خود را از صدور آثار غضب محافظت نماید.
ششم آنکه از مصاحبت با کسی که قوۀ غضبیه اش بالاست اجتناب کند(چون باعث می شود ما هم عصبانی شویم) و با اهل علم و حلم و وقار مجالست کند.
هفتم آنکه بداند که هر چه در عالم اتفاق می افتد همه به قضا و قدر الهی است(لا موثر فی الوجود الّا الله) و افراد کاره ای نیستند(حتی اگر کسی سبب کاری شده است آن از اسباب خداست وقتی مصلحت ما چیزی باشد و ما غضبناک شویم بدلیل اینست که توحیدمان مشکل دارد).
هشتم آنکه متذکر شویم که غضب از بیماری دل و نقصان عقل ناشی می شود.(دیوانه از عاقل زودتر عصبانی می شود پیر از جوان، بیمار از سالم و زن از مرد زودتر عصبانی می شود).
نهم آنکه بیاد آوریم که تسلّط قدرت خدا بر ما بیشتر از تسلّط ما برآن شخصی است که به او غضب کرده ایم پس باید بترسیم و حذرکنیم چرا که اگر بر آن شخص غضب کنیم خداوند هم در دنیا و آخرت بر ما غضب خواهد کرد.
دهم آنکه متذکر شویم که شاید روزگار آن فرد ضعیف را بالا ببرد و بالا دست تو بشود.
یازدهم آنکه در نظر داشته باشیم که هر حلیمی در نظر مردم ، عزیز و محترم است و هر غضبناک مضطرب الحالی پیوسته مغلوب، و در دیده ها بی وقع می گردد.
دوازدهم آنکه تصور کنیم که موقع غضب چقدر قیافه ما زشت می شود.
و از جمله معالجات غضب اینست که انسان سریع به خدا پناه ببرد و بگوید"اعوذ بالله من الشّیطان الرّجیم". اگر ایستاده باشد بنشیند و اگر نشسته باشد بخوابد. آب خنک بخورد. وضو گرفتن و غسل کردن با آب سرد و همچنین لمس کردن شخص هم خون برای تسکین غضب مفیدند.منبع: معراج السعادة - مرحوم ملا احمد نراقی
مطالب مرتبط
غضب و اسباب آن