"... و مختلف الملائکه" ؛ و محل رفت و آمد فرشتگان
"و مختلف الملائکه" : و محل رفت و آمد فرشتگان.
"مُختَلَف" اسم مکان "اختلاف" (باب اِفتعال) از ریشۀ "خَلف " به معنای جانشین و خلیفه شدن است و چون "رفت و آمد" لازمۀ تداوم اختلاف و جانشینی است، لذا "مختلَف" به معنای محل رفت و آمد می آید. بنابراین، ترکیب "مختلف الملائکه" به معنای "محل رفت و آمد ملائکه" است.
نکتۀ قابل توجه این است که مُختلَف(محل رفت و آمد) در جایی صدق می کند که رفت و آمد در آن زیاد باشد و به مکانی که گاهی یک نفر به آنجا سری می زند و برمی گردد، مُختلَف گفته نمی شود(مُختلَف معنی رفت و آمد زیاد را می دهد نه رفت و آمد معمولی).
حالا می خواهیم ببینیم "السلام علیکم .... و مُختلف الملائکه" ؛ سلام بر شما که محل رفت و آمد ملائکه(فرشته ها) هستید ، یعنی چه؟
1- فرشته ها کجا رفت و آمد می کنند؟ چرا نمی گوییم خانۀ شما رفت و آمد می کنند، می گوییم شما اهل بیت(ع)، خودتان محل رفت و آمد ملائکه هستید: فرشتگان برای عالم مجرّدات یا عالم عقل(جبروت) هستند. مجردات به چه کسانی می گوییم؟ کسانی که قید زمان و مکان و جسم ندارند ، یعنی ماده نیستند که بخواهند حرکت کنند. پس وقتی فرشتگان مجردند و جسم ندارند پس تجافی هم ندارند(جای خالی ندارند) بلکه تجلّی دارند یعنی وقتی نازل می شوند جایشان در عالم بالا خالی نمی شود.(تجافی یعنی خالی شدن: یعنی حرکت که می کند جای قبلی اش خالی می شود مثل مثلاً دانه های باران که هر قطرۀ آن وقتی بالاست ، در پایین نیست و آنگاه که پایین آمد در بالا حضور ندارد. امّا تجلّی یعنی در عین حال که این جا هست ، در جاهای دیگر هم هست، بعبارت دیگر تجلّی تنزل معنوی است که امری معنوی است که با حفظ مکانت اول، در جای دیگر با شکل جدیدی بروز و ظهور پیدا می کند. مثلاً انسان مطلب دقیق علمی را می فهمد و آن را در ذهن خود جای می دهد، سپس آن را به کمک برخی کلمات، بیان می کند یا بر صفحۀ کاغذ می نگارد. آنچه در ذهن انسان است ، نه لفظ است و نه کتابت، نه عربی است و نه فارسی، بلکه حقیقت مجردی است که به صورت الفاظ و نقوش در می آید و در عین حال که در ذهن انسان است روی کاغذ نقش می بندد یا به شکل الفاظ در می آید. ما نیز در محاورات می گوییم : آن چه را می گویم یا می نویسم، عین آن چیزی است که در ذهن دارم ، با این که در ذهن ماست مجرد است و آنچه بر روی کاغذ می آید مادی است. مطلبی که در ذهن انسان است ، برای نوشته یا لفظ شدن، از ذهن او خارج نمی شود، بلکه با حفظ مکانت ذهنی به شکل دیگری در بیان یا بنان ظهور می کند. این نوع تنزل را تجلّی می نامند).
فرشتگان ( که تجلی دارند) هنگام نزول برای مأموریتهایشان ، به صحرا و بیابان و دریا و ... نمی توانند تجلی کنند زیرا فرشته چون ماده نیست تجلی اش نمی تواند به ماده باشد بلکه محل تجلی فرشتگان قلب انسان کامل است. بنابراین نزول فرشتگان از جانب خداوند به صورت تجلّی است و محل نزول فرشتگان قلب انسان کامل است.
2- علت رفت و آمد فرشتگان چیست وفرشتگان چرا نازل می شوند؟
*در عالم طبیعت هر نعمت و رزق و روزی که به انسان نازل می شود اینها را فرشتگان می آورند: إن من شیءٍ إلا عندنا خزائنُه و ما نُنزّله إلا بقَدَر مَعلوم/سوره حجر آیه 21 ؛ یعنی هیچ چیزی در این عالم نیست مگر اینکه خزائن آن نزد ماست(خداوند) و ما آنرا نازل نمی کنیم مگر به اندازه ای که مشخص باشد.
*حالا چیزهایی که از عالم بالا نازل می شود و فرشتگان می آورند ، کجا می آورند؟ به قلب انسان کامل و از انسان کامل به تمام عالم منتشر می شود. در واقع فرشته ها مأموران الهی هستند و ائمه(ع) واسطۀ فیض و مقام ائمه(ع) خیلی بالاتر از فرشته هاست. حلقۀ اتصال بین زمین(عالم دنیا) و آسمان (عوالم بالا) ، انسان کامل است. هر چه که از عوالم بالا نازل می شود( نعمت، بلا ، امتحان و ...) اینها را فرشتگان می آورند به حلقۀ اتصالی که انسان کامل است و از انسان کامل به عالم منتشر می شود.
*از طرف دیگر عقاید ، اخلاقیات و اعمال صالح ما ، همه از قلب انسان کامل توسط فرشتگان به سوی خدا بالا می رود: إلیه یصعد الکلم الطیب والعمل الصالح یرفعه/ سوره فاطر آیه 10 ؛ کلام طیب به سمت خداوند صعود می کند و عمل صالح رفعت می گیرد. نمازها و روزه های ما ، عرضه می شوند به امام زمان(عج)، و اگر امام زمان (عج) قبول کرد و امضاء کرد(اگر خالص نباشد امام آن را امضاء نمی کند) از قلب امام زمان(عج) ، فرشته ها بالا می برند. یعنی اعمال ما مستقیماً بالا نمی روند و این رابطه حتماً وجود دارد. ملائکه سپاه امام زمان(عج) هستند. امام زمان(عج) دستور می دهندو آنها انجام می دهند( فرشتگان باد، فرشتگان باران و ...) .
*امام زمان (عج) چگونه بر زندگی ما تسلط دارند و حاضر و ناظر هستند؟
امام زمان(عج) با ما ارتباط تکوینی دارند، مثلاً حتی لقمه هایی که ما می خوریم به تأیید امام زمان(عج) روزی ما شده است. فرشتگان به صورت تجلی به قلب امام زمان(عج) نازل می شوند، یعنی حضرت جبرئیل وقتی نازل می شود در عالم جبروت و ملکوت و ناسوت هم وجود دارد و اینطوری نیست که وجودش پایین بیاید، خود ائمه معصومین(ع) هم همین حالت را دارند. امام زمان(عج) در عین حال که در عالم ماده زندگی می کند، همزمان در عالم جبروت و ملکوت و لاهوت و بالاتر ، وجودشان هست ودر عوالم بالاتر وجودشان قویتر است. وجودشان به همۀ عوالم اشراف دارند و وجودشان وسعت دارد.
*فرشتگان در قوس نزول و صعود کارگزارن نظام الهی هستند: نزول از جانب خداوند به صورت تجلی است که فرشتگان مأمور، آن چیز را به مقصد می رسانند. همانگونه که صعود به سوی خدا نیز به صورت تکامل وجودی است و با وساطت فرشته در راهیابی به مقصد انجام می پذیرد.(قوس نزول: بدنیا آمدن ما، روزی های مادی و معنوی و همه چیز/ قوس صعود: کلام طیب ما که بالا می رود، عمل صالح و عباداتمان و در آخر خودمان را در لحظه مرگ فرشتگان می آیند و بالا می برند). هر کاری و هر اتفاقی که در این عالم رخ می دهد توسط ملائکه صورت می گیرد. یعنی باد، آب، خاک، بلعیدن لقمه هایمان و ... را فرشته ها هستند که به عهده دارند: فالمدبّرات أمراً؛ سوگند به فرشتگان که تدبیر امور می کنند/سوره نازعات آیه 5
فالمقسّمات أمراً؛ سوگند به تقسیم کنندگان کارها/ سوره ذاریات آیه 4
همچنین خداوند قسم می خورد: والنّازعات= کسانی که روح انسان را نزع می کنند و می گیرند. والنّاشرات: کسانی که نشر می دهند(روح مؤمنان را) . تمامی این امور را مأموران الهی انجام می دهند. مأموران الهی در دنیا به شکل تجلی حضور پیدا می کنند و به بیابان و دریا و... هم نازل نمی شوند بلکه به قلب انسان کامل نازل می شوند و از قلب انسان کامل به سمت بالا می روند.
فرشته هایی هستند که مأمور بدن ما هستند و همیشه با ما هستند. 2 تای آنها اعمال ما را می نویسند و 11 تای آنها مأمور هستند که مواظب ما باشند(در مقابل حوادث) . یک تعدادی از فرشته ها مأمور فیوضات هستند . حتّی برای جنینی که در شکم مادر است یک فرشته ای هست(هوالمصور) که مأمور است به دستور خدا بچه را شکل دهد ، به حرکتش درآورد ، بدنیا آورد و .... همۀ اینها را فرشتگان انجام می دهند. همچنین انسان کامل می تواند ملائکه را خلق کند که یکسری کارها را انجام دهند.
*همۀ فرشتگان برای نازل کردن هر امری یا بالا بردن هر عمل، اعتقاد یا اخلاق در هر زمان ، از درِ ولایت امام معصوم همان زمان وارد و خارج می شوندو بین عالم غیب و شهود ارتباط برقرار می کنند: "ما من مَلَکٍ یُهبِطُه الله فی أمر ما یُهبِطُه إلّا بدأ بالإمام فعرض ذلک علیه و إنّ مختَلَف الملائکه من عندالله تبارک و تعالی إلی صاحب هذا الأمر"؛ هیچ فرشته ای را خدا برای کاری نازل نمی کند جز آن که ابتدا بر امام وارد می شود و مأموریت خویش را بر او عرضه می دارد. به یقیین "محل آمد و شد فرشتگان" ، بین خدای تبارک و تعالی و بین صاحب این امر است. یعنی ملائکه واسطه هستند، خداوند هر امری که دارد فرشته ها را سراغ انسان کامل می فرستد و ایشان امر می کنند به فرشتگان و آنها انجام می دهند. هر کار خیری که به دل ما می افتد تا انجام بدهیم، از طرف امام زمان(عج) است(الحمدلله) تمام کمالات از خداوند است و از طرف خداوند به واسطۀ فیض که امام زمان(عج) است ، می آید و از ایشان به ما می آید. اگر امام زمان(عج) این فیوضاتش را از ما قطع کند ما دنبال کار خیر نمی رویم.
این مطلب ادامه دارد