حیات برتر پیشوایان نور

وقتی ما به ائمه اطهار(علیهم السلام) سلام می دهیم آنها صدای ما را می شنوند. به اعتقاد ما ممات و حیات نبی اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) یکسان است : در اذن دخول حرمهای شریفشان هم می گوییم "اللهمَّ إنّی أعتقد حرمة صاحب هذا المشهد الشریف فی غیبته کما اعتقدها فی حضرته و أعلم أنَّ رسولک و خلفائک علیهم السلام أحیاءٌ عندک یرزقون یرون مقامی و یسمعون کلامی و یردّونَ سلامی و أنَّک حجبت عن سمعی کلامهم..." ؛ خدایا ! من در غیبت صاحب این مزار و حرم شریف مانند حیات مبارک او معتقد به احترامش هستم . خدایا! من می دانم که رسول تو(صلّی الله علیه و آله و سلّم) و خلفای تو(علیهم السلام) زنده اند و پیش تو روزی می خورند، مرا می بینند، کلام مرا می شنوند و سلامم را جواب می دهند، لیکن تو کلام آنها را از گوش من پوشاندی.

معنای حیات ائمه(علیهم السلام)

برای چهارده معصوم (ع) حیات برتری وجود دارد که  بحث نکونام بودن نیست(مثل دانشمندان )  بحث حیات روح هم نیست چون روح هیچ کس نمی میرد. این حیات یک حیات برتری است که با مماتشان هیچ فرقی نمی کند برای همین است که وقتی سلام می دهیم کاملاً می شنوند و جواب سلام ما یک سری اثراتی دارد. این، حیاتی برتر از سایر حیات هاست که اختصاص به اولیای خدا دارد و نمونۀ آن را قرآن کریم برای شهدا اثبات کرده و فرمود:

 "و لا تقولوا لمن یُقتل فی سبیل الله أموات بل احیاء و لکن لا تشعرون" ؛ هرگز مگویید کشته شدگان در راه]احیای دین[ خدا مرده اند ، بلکه آنان زندگانی هستند که شما نحوۀ زندگیشان را درک نمی کنید/سورۀ بقره-آیه 154.  این آیه تصریح کرده که ما هر چه تلاش کنیم نمی توانیم نحوۀ زنده بودن شهدا را درک کنیم.

"و لا تحسبنَّ الذین قُتلو فی سبیل الله أمواتاً بل احیاءٌ عند ربّهم یرزقون" ؛ هرگز مپندارید که کشته شدگان در راه خدا مرده اند، بلکه آنان زندگانی روزی خور در نزد خداوند هستند./سوره ال عمران آیه 169. بر اساس این آیه حیات شهید ، حیاتی ویژه در پیش خداست . ائمه معصومین (ع) بالاتر از این حی و زنده بودن را دارند. قرآن کریم این حیات ویژه را برای شهدا که فقط صفت شهید بودن را دارند اثبات کرده و ائمه(ع) به طریق اولی از این حیات و بلکه برتر از آن برخوردارند؛ زیرا نه تنها جملگی به شهادت رسیده و از این مقام برخوردارند ، بلکه شهدا از برکت هدایت آنها به چنین فوز و فیضی می رسند.

شواهد دیگری نیز زنده بودن ائمه اطهار (ع) را تأیید می کند.

الف) پیغمبر اکرم(ص) فرمود:"من زارنی بعد وفاتی کان کمن زارنی فی حیاتی  و کنتُ له شهیداً و شافعاً یوم القیامة"؛ هرکس مرا بعد از وفاتم زیارت کند، مثل آن است که در زمان حیاتم به زیارت من آمده باشد و در روز قیامت شاهد و شفیع او خواهم بود.(بحار،ج 97،ص 143)

ب) اولیای الهی نه تنها زنده اند و کسی نزدیک مزارشان به آنان سلام دهد ، می شنوند، بلکه از راه دور هم می توان به آنان سلام داد:"من صلّی علیَّ عند قبری سمعته و من صلّی علیَّ من بعیدٍ بُلّغتُه"؛ کسی که نزدقبرم به من سلام کند، می شنوم و کسی که از دور به من سلام کند، به من می رسد./بحار،ج6 ،ص 254

امام صادق(ع) فرمود:

"إذا بُعدت بأحدکم الشُّقّة ونأت به الدّار فلیعلُ علی منزله و لیصلّ رکعتین ولیومِ بالسّلام إلی قبورنا فإنّ ذلک یصل إلینا؛  اگر کسی از شما در نقطۀ دوردستی قرارگرفت به گونه ای که رفتن برای زیارت امام بر او شاقّ است، به پشت بام خانۀ خود برود و دو رکعت نماز بخواند و با اشاره کردن به قبرهای ما، سلام و صلوات بفرستد که به ما خواهد رسید؛(تهذیب الحکام، ج6،ص103،باب 47، خ1)

صحّت زیارت از دور و آگاهی آن ذوات نوری از چنین زیارتی نشان می دهد که حیات ائمّه (ع) حیات برتر است.

ج) آنان شاهد بر اعمال امّت هستند و در روز قیامت شهادت می دهند شهادت بر اعمال و تحمّل آن ملازم با حیات و ادراک است. شاهد باید تحمّل شهادت را کرده باشد. کسانی که حاضر و ناظر هستند می توانند شهادت دهند. وقتی ائمّه(ع) به اعمال ما شهادت می دهند پس یعنی حاضر و ناظر هستند.

حتّی سایر فرقه های اسلامی هم این نوع حیات ائمّه(ع) را قبول دارند. مثلاً در حرم پیامبر (ص) همواره با ایما و اشاره از زائران می خواهند که حرمت پیامبر اکرم(ص) را نگه دارند و صدای خود را در محضر آن حضرت بلند نکنند.

بدین ترتیب حیات و مرگ پیامبر اکرم(ص) و ائمّه اطهار(ع) یکسان است. یعنی مرده آن ذوات نوری به منزلۀ زندۀ آنان است چنان که زندگی عدّهای از تبه کاران همانند مرگ است. همین طور خواب و بیداری آنها نیز مساوی است. امام صادق(ع) می فرماید:

ابوذر دنبال پیامبر(ص) می گشت. به وی گفتند پیامبر در فلان باغ حضور دارد. ابوذر به سمت آن باغ رفت متوجّه شد پیامبر(ص) در گوشه ای خوابیده است. بیدار کردن آن حضرت بر ابوذر گران آمد . تصمیم گرفت آن حضرت را بیازماید که آیا خوابیده است یا بیدار. از این رو شاخۀ خشکیده ای را شکست تا صدای آن به گوش پیامبر(ص) برسد. پیامبر (ص) صدای شکستن شاخۀ درخت را شنید سر خود را بلند کرد و فرمود: ابوذر می خواهی مرا امتحان کنی؟ آیا نمی دانی که من اعمال شما را در خواب نیز مشاهده می کنم آن گونه که در بیداری شاهد آن هستم. چشم های من می خوابد ولی قلبم نمی خوابد.

اکنون با روشن شدن معنای سلام و مقصود از تسلیم، می توان فهمید که چرا غالب زیارت نامه ها یا همۀ آنها با سلام شروع و در همۀ قسمتهای آن، تسلیم تکرار می شود.

"سلام" یکی از اسماء مبارک خداوند است و چهارده معصوم (ع) مظاهر اسم " سلام" خداوند هستند در نتیجه وقتی به ائمه(ع) سلام می دهیم باعث برکت و میمنت است. از طرفی وقتی سلام می دهیم دوام ذکر خداوند است(چون سلام از اسماء خداوند است).

پیامبر اکرم(ص) در سفر معراج وقتی به انبیاء و ملائکه رسیدبه آنها سلام کرد. خداوند متعال به او فرمود: "أنّ السلام و التحیّة و الرّحمة و البرکات أنت و ذریّتُک؛  سلام ،تحیّت، رحمت و برکات تو و ذریّه ات هستید.(کافی،ج3،ص486)

وقتی به ائمه اطهار(ع) سلام می دهیم چه اتفاقی می افتد؟

1-    سبب ترفیع درجۀ آن حضرات می شود.

2-  از طرف خداوند سلامتی ویژه ای شامل حال آنها می شود. (من در ظرف ادبم سلام می ریزم و خداوند در آن ظرف سلامت ویژه ای برای آنها می ریزد)

3-  برای خود سلام کننده نیز اجر ، منزلت و رفعت درجه را همراه خواهد داشت. (سلام که میدهیم خود ائمه اطهار(ع) واسطه می شوند که سلام ما را به محضر الهی برسانند و یکسری برکات از خداوند می گیرند و به ما می دهند.)   

معنی سلام ما به ائمه اطهار اینست که خدایا ! سیل رحمت خود را بر کوهسار وجود محمّد و آل(صلوات الله علیهم اجمعین) فرو فرست، تا سیلاب جاری از آن، جان های تشنۀ ما را سیراب کند.

نکته دیگر اینست که سلام کردن ما در بحث های اجتماعی باعث تحکیم وحدت می شود و لذا مورد تأکید و سفارش اسلام قرار گرفته است.

امیرالمومنین(ع) از رسول اکرم(ص) نقل کرده است: مسلمان شش حق بر برادر مسلمان خود دارد:

1-    هنگام برخورد سلامش کند

2-    وقتی مریض شد عیادتش کند.

3-    وقتی عطسه کرد، او را تسمیه کند، یعنی به او "یَرحَمُکَ الله" بگوید.

4-    وقتی مُرد کنار جنازه اش حاضر شود و در تشییع او شرکت کند.

5-    وقتی او را فراخواند دعوتش را مورد اجابت قرار دهد.

6-  آنچه برای خویش دوست دارد برای او نیز دوست بدارد و آنچه که برای خود نمی پسندد برای او نیز نپسندد.(بحار،ج 73،ص5، ح15)

بر اثر اهتمامی که اسلام به این ادب اجتماعی، یعنی سلام دارد برای ترغیب مسلمانان، در کنار تشویق از توبیخ نیز بهره جسته است. در بُعد تشویق فرمود:

مجموع یک سلام و جواب هفتاد حسنه دارد، شصت و نه حسنه برای سلام کننده و یکی برای جواب دهنده  نوشته می شود.(بحار،ج 75،ص120،ح17)

در بُعد توبیخ فرمود: بخیل کسی است که در سلام کردن بخل ورزد.(بحار،ج75،ص120، ح 18)

افشای سلام

دین اسلام در مورد سلام کردن توصیه هایی دارد:

1-    انتظار سلام از کسی نداشته باشید، بلکه سعی کنید در سلام کردن از دیگران سبقت بگیرید.

2-    همیشه با صدای بلند سلام کنید و جواب آن را بگونه ای بگویید که طرف مقابل بشنود.

3-    اگر به کسی سلام کردید و جواب شما را نداد ،ناراحت نشوید و بگویید حتماً نشنید.

همچنین دین اسلام سفارش ویژه ای در  مورد افشای سلام دارد. افشای سلام آن است که انسان به هر کسی برخورد کرد سلام کند. امام صادق(ع) می فرماید: از نشانه های تواضع اینست که به هر کس که برخورد کردی سلام کنی.(بحار،ج73،ص3،ح4)

امام صادق(ع) از پدران خود نقل کرده که رسول اکرم(ص) فرمودند: در بهشت غرفه های بلورینی است که بیرون آن از درون و درون آن از بیرون قابل مشاهده است. کسانی از امت من در این منازل سکونت دارند که پاکیزه کلام ، اطعام کننده و سفره دار باشند، افشای سلام کنند و آنگاه که مردم خوابند نماز شب به جای آورند و تهجد داشته باشند. آنگاه فرمود: افشای سلام این است که انسان به هر مسلمانی برخورد می کند در سلام کردن بخل نورزد.(بحار،ج73،ص2،ح2)

جواب سلام ما به ائمه اطهار(ع) چیست؟

1-    حاجات ما را برآورده می کنند چون مظهر اسم سمیع الدعاء خداوند هستند.

2-     سلامت و امن خاصّی از جانب آن حضرات به ما رو می کند.(امنیّت از یک گناه، یک خطر و ...)

3-    شفاعت در عالم قیامت و فیوضات خاصّی از آن حضرات به ما می رسد.

منبع :ادب فنای مقربان-جلد اول- آیت الله جوادی آملی

---

مطالب مرتبط
زیارت با معرفت

روایتی از حضرت علی(ع) در مورد معرفت حق امام

زیارت نامه، نشانی و آدرس بزرگراه کمال است

تولّی و تبرّی معیار دینداری

زیارت جامعه و غلوّ

السلام علیکم؛ سلام و درود بر شما ...

یا اهل بیت النبوّة؛ ای اهل بیت نبوت